Moestuin beginnen met kinderen

Beginnen met moestuinieren hoeft niet moeilijk te zijn. Als je een stukje grond hebt dat in de zon ligt, en wat zaadjes of stekjes die bij het seizoen passen, dan kun je al snel aan de slag. Kinderen zijn dol op tuinieren. Rommelen met grond en water, leren over wormen en bijen, en na een tijdje trots zijn op wat er groeit.

Wat heb je nodig? 

Dat hangt af van de leeftijd van de kinderen. Ik ga voor dit blog uit van jongere kinderen, van 3 tot ca. 8 jaar. Die hebben nog niet de kracht om flink te scheppen en te spitten. Een schoffel en een bats zijn scherp. Daarmee kun je kleine kinderen niet laten werken. Dus als je buiten wilt werken, zorg dan voor voorbewerkte grond. Maak die eventueel zelf luchtig door de grond om te spitten met een spitvork. Of vul het zaaibed met nieuwe grond. Er moet met een handschepje of met de hand makkelijk in gegraven kunnen worden.


Op je lijstje kun je zetten:

Plantensteker (Action)

Voor jezelf:

• spitvork;
• schoffel;
• bats (soort schep);
• stokken
• touw
• schaar
• plantenstekers
• watervaste stift

Voor de kinderen:

• grond, potgrond, stekgrond;
• handschepje;
• zaaipotjes of bakjes. Eventueel te maken van wc-rolletjes en eierdozen.
• zaadjes, stekjes of bollen (bijv. knoflookbolletjes), die passen bij het jaargetijde. Je kunt hiervoor een zaaikalender raadplegen.
• water
• gieter(s)
• nagelborsteltje

Overal bij kunnen

Zorg dat je overal bij kunt. 

Het voorzaaien en stekken van plantjes kun je vanaf maart/april binnen doen. Op de vensterbank of een tafel die je op een zonnige plek voor het raam zet. Daar kunnen de kinderen makkelijk bij om water te geven.

Een zaaibed buiten moet je zo indelen, dat je makkelijk tussen de zaailingen en plantjes door kunt lopen. Na het zaaien of planten, kun je immers niet meer over dat stuk grond lopen. Zorg voor een paadje, of wat stapstenen. Vandaar af moet je bij alle plantjes kunnen, om water te geven of onkruid te wieden. De armlengte van kinderen zal iets korter zijn, dan van volwassenen. Houd daar rekening mee.

Markeren

Zorg dat je weet waar je wat gezaaid hebt. Gebruik een plantensteker waarop je geschreven hebt wat je gezaaid hebt. Als je iets in een richel hebt gezaaid, dan kun je die richel nog zien. Maar sommige dingen worden onzichtbaar, zoals een rij bollen, aardappels, zaden van sperziebonen, enzovoort. Je kunt dan tussen twee of meer stokken een touw spannen, en die over de rij zetten, of om het veldje heen zetten.

Lengte van de dag en temperatuur

Voor de groei is het voor de meeste plantjes belangrijk dat de zon lang genoeg schijnt. Als de dagen nog te kort  zijn, gaan de kiempjes op zoek naar licht. Ze groeien dan zo snel omhoog, dat ze slap en sprietelig worden. Ook als je binnen zaait voor het raam. Let daarom op de zaaiperiode die vermeld wordt op de verpakking.

Let op de zaaiperiode op de verpakking.

Voor het ontkiemen van de zaadjes en de groei van de plantjes is ook de temperatuur belangrijk. Sommige zaden en planten kunnen tegen de vorst. Zoals die van de tuinboon. Die kun je al vroeg in het jaar buiten in de grond zaaien. Maar veel planten kunnen niet tegen de vorst. Die kun je dan wel binnen zaaien, maar je mag ze niet naar buiten verplaatsen, tot de ijsheiligen'. Als die geweest zijn, is de kans op (nacht)vorst klein. Houd voor planten die niet tegen vorst kunnen, voor het gemak de datum aan van 15 mei.

Voor andere plantjes kan het juist te warm worden om te zaaien. De zaden ontkiemen wel, maar de plantjes schieten snel door naar de vorming van een bloem. Terwijl je dat niet wilt, zoals bij raapstelen. Je wilt alleen het blad.

Soorten groenten afwisselen

Je kunt een teeltplan maken, waarop je uittekent wat je waar gaat planten. Maar voor een beginner is dat best moeilijk. Je moet zo'n plan bovendien verschillende keren per jaar aanpassen, want elke groente heeft zijn eigen zaai- en oogsttijd. De ene plant neemt meer ruimte in dan de andere. Rabarber, pompoen en boerenkool nemen erg veel ruimte in als ze volgroeid zijn. Terwijl prei en worteltjes dichter op elkaar geplant kunnen worden.

Van één, naar tien aardappels ....

En je moet afwisselen. Als je ergens ui hebt geoogst, moet je op die plek voorlopig even geen nieuwe uien meer planten. Of planten die lijken op een ui, zoals prei. Elke plant trekt groeistoffen uit de grond, waar die specifieke plant goed van groeit. Zodra de groente is geoogst, moet de grond wat die groeistoffen betreft eerst wat 'bijkomen'.

En nog belangrijker: een plant kan speciale diertjes in de grond aantrekken, die de wortels van die plant of knol lekker vinden om te eten. Zo vinden sommige aaltjes aardappels erg lekker. Als je te lang op dezelfde plek aardappels neerzet, dan kan dat die aaltjes aantrekken, waardoor nieuw gepote aardappels ziek worden. Dus: zodra je je aardappels hebt geoogst, zet je daarna weer eens wat anders neer, bijvoorbeeld bonen. Daar hebben de aaltjes die misschien in de grond zitten dan niets aan. Het steeds weer iets anders op een bepaalde plek zetten heet wisselteelt.

Slechts een paar soorten planten, zoals aarbeienplanten of bessenstruiken, staan langere tijd op eenzelfde plek. Als je eerst bedenkt waar je de vaste(re) planten wilt, kun je de rest van de grond gebruiken voor wisselteelt.

Als je net begint met een moestuin, maak dan alleen een globaal plan. Kies wat vaste planten, struiken en kruiden, en bedenk waar je die wilt neerzetten. Kies daarna of je verder grotere of kleinere groenten of kruiden wilt, afhankelijk van de grootte van je zaaibed. Verdeel die planten (of de zaden daarvan) over de rest van de tuin. Kies voor makkelijke groenten, zodat de kinderen en jij gemotiveerd blijven.

Maak af en toe een foto van je tuin, en sla je foto's op met de datum erbij. Of prik ze aan een prikbord met de datum erop. Zo kun je (ook zonder teeltplan) onthouden wat wanneer waar heeft gestaan. En het is ook nog eens leuk om samen  naar de vorderingen te kijken.


Makkelijke groenten en kruiden

Bieslook in bloei. 

Makkelijke groenten, die leuk zijn om met kinderen te zaaien, zijn:
rucola,
verschillende slasoorten,
raapstelen,
andijvie,
wortels en winterwortels,
radijsjes,

sperziebonen,
vroege aardappels
spruiten,
pootuitjes
pompoen,
courgette,
knoflook(tenen).

Deze groenten groeien makkelijk en trekken weinig ongedierte aan. Alhoewel slakken natuurlijk altíjd op afstand gehouden moeten worden.

Van de kruiden zijn bieslook, peterselie en salie dankbare planten. Die komen jaarlijks vanzelf weer terug op dezelfde plek. Bieslook is leuk om naar te kijken. Er komen mooie paarse bloemen aan, die bijen aantrekken. Die bloemen zie je daarna veranderen in zaadbolletjes. Daarmee kun je weer nieuwe bieslook zaaien.

Koolwitje. Foto van Wikipedia.

Aardappels kunnen vatbaar zijn voor de aardappelziekte, die soms later in het jaar de kop opsteekt. De sporen van de ziekte komen over land aangewaaid, vanaf het land van aardappeltuinders. Vroege aardappelsoorten hebben hier minder last van, omdat de ziekte zich dan nog niet ontwikkeld heeft. Aardappels zijn erg leuk om te poten, omdat er uit één aardappel veel andere groeien. Het is voor kinderen wonderlijk om te zien hoe de aardappels in juni uit de grond komen. Voor het telen en bewaren van aardappels kun je deze site raadplegen.

Tuinbonen kunnen vroeg gezaaid worden, maar zijn minder makkelijk in het onderhoud. Voor half mei moeten ze van hun toppen ontdaan worden. Anders komt er bonenluis in. Sperziebonen zijn makkelijker. Daar heb ik het afgelopen jaar lang plezier van gehad. Tenminste, tot de kauwen erachter kwamen dat de er nogal lekkere peultjes in zaten.

Veel groenten trekken vliegjes en kevers aan. Of vlinders, zoals het koolwitje. Dat is een wit vlindertje dat graag haar rupsjes loslaat op je kolen. Deze groenten moeten daarom worden overdekt met insectengaas. Voor een kindertuintje is dat mogelijk wat omslachtig. Hoewel de aanwezigheid van het koolwitje op een van je kolen een goed excuus kan zijn, om samen naar een uitzending van School TV te kijken.

Soms lukt iets gewoon niet. Dat is dan vervelend, maar ook een leermoment. Een keer langdurige regen of late vorst, horen erbij.

Makkelijke vruchtjes

Aardbeien

Bloem wordt aardbei. 

Frambozen
Aalbessen

Aardbeienplanten zijn leuk. Ze geven lekkere vruchtjes  natuurlijk, die je zo op kunt eten. En na de aardbeien komen er stekjes aan de plantjes. Die kunnen de kinderen losknippen en ergens anders planten. Bijvoorbeeld in een potje, om mee te nemen naar huis. Of ter vervanging van oudere aardbeienplanten.

Frambozen- en aalbessenstruiken geven ook vruchtjes en zijn makkelijk te vermeerderen. Van vruchtenplanten en -struiken is het leuk om te zien hoe de bloemetjes veranderen in vruchtjes.

Voorzaaien

Soms is het makkelijker plantjes voor te zaaien, dan ze direct in de grond buiten te zaaien. Andijvie kun je direct buiten zaaien. Maar als er allerlei onkruid opkomt, tegelijkertijd met de andijvie, is het lastig te herkennen wat je uit de grond wilt trekken (onkruid) en wat je wilt laten staan (andijvie).

Voor het voorzaaien gebruik je stekgrond. Dat is grond die je koopt bij de tuinwinkel. Daar komt geen onkruid in op. Stekgrond is voedingsarm. Dus zodra je kiempje twee echte blaadjes heeft (naast de eerste twee kiemblaadjes), moet je het plantje gaan 'verspenen'. Dat betekent voorzichtig overplanten in een ander stekpotje, met voedzamere grond (potgrond). Daarin kan de plant nog wat doorgroeien, totdat die stevig genoeg is om buiten verder te groeien. 

Mijn composthoopje.

Mest en compost

Mest kun je in allerlei vormen kopen bij de tuinwinkel. Dit is het meest hychiënisch. Daarnaast kun je aan iemand met paarden of koeien vragen of je uitwerpselen mag hebben. Compost kun je maken door je groente- en fruitafval op een hoopje te gooien en te laten verteren. Eventueel samen met de koeien-/paardenmest. Dit verteren gebeurt door schimmels, wormen en bacteriën. Wat je wel of niet op de composthoop kunt gooien, kun je hier nalezen.

Ieder een eigen tuintje?

Je kunt elk kind (of groepje kinderen) een eigen tuintje geven, waarin ze zelf zaaien, water geven en onkruid wieden. Ze kunnen dan goed zien wat wel of niet is gelukt. En de eigen opbrengst mee naar huis nemen. Wisselteelt tussen de zaaibedden onderling wordt dan lastiger. Je kunt ook kiezen voor het samen onderhouden van de bedden. In dat geval wordt er samen gedeeld, of geloot. En je kunt makkelijker groenten wisselen tussen de bedden. Kinderen verantwoordelijk maken voor een specifieke plant kan natuurlijk altijd nog, door op de plantensteker naast de naam van de plant, ook de naam van het kind te zetten.

Kamerplanten vermeerderen

Achterstallig onderhoud

Nieuwe scheutjes met wortel van de
syngonia-arrow

Mijn kamerplanten hadden  dringend aandacht nodig. Een aantal planten werd te groot voor de pot, of stond in uitgemergelde potgrond. Met als gevolg: lelijke planten met vergeelde bladeren.
Ik heb een aantal planten van nieuwe aarde voorzien, en tegelijkertijd vermeerderd. Veel planten kun je vermeerderen door middel van het nemen van stekken, of door ze te delen.


Delen
Kamerplanten die een ondergronds wortelstelsel maken, maken op die wortels nieuwe scheuten aan. Als daar voldoende kleine worteltjes onder zitten, kun je zo'n scheut eraf halen en in een andere pot zetten. Daar groeit de plant zelfstandig verder, en verbreedt zich weer vanzelf.

"... kun je zo'n scheut eraf halen en in een andere pot zetten."

Epipremnum aureum (midden)

Stekken
Veel kamerplanten zijn te stekken. Met klimplanten, zoals de Epipremnum aureum gaat dit erg makkelijk.

Van dit soort hangplanten knip je een stukje af, met voldoende 'segmenten'. Daar groeien nieuwe wortels uit. Je kunt de plant wortels laten maken door het stekje enige tijd in water te zetten. Zodra de wortels wat langer zijn, zet je ze in een pot met nieuwe potgrond.

Bladstek
Het vermeerderen van kamerplanten kan soms ook door middel van een bladstek. Als je daar meer over wilt weten, klik dan op de link.

Cadeau voor jezelf of voor een ander
De nieuw verkregen planten kun je op een andere plek in je huis zetten. Maar je kunt ze natuurlijk ook weggeven. Met een leuke nieuwe pot erom. Of een tweedehandsje; bij de kringloopwinkel staan er genoeg. Voor studenten is het een makkelijke manier om goedkoop aan nieuwe planten te komen. De planten links op de foto heb ik ooit afgeknipt van moederplanten op een groot kantoor waar ik als uitzendkracht werkte. Dit is inmiddels 17 jaar geleden. En ik vermeerder ze nog steeds!

Stoeptuintje - budgetversie

Aan opknapbeurt toe

Aan mijn stoeptuintje moest nodig iets gebeuren. Wegens tijdgebrek heb ik vorig jaar een bloembakje neergezet. Die is nu stuk. En met dat ene nog bloeiende plantje erin, ziet het er erg treurig uit. Dan kun je nog beter niets neerzetten.





Kosten:

Bij Karwei heb ik een borderrol gekocht van 180 x 20 cm. Deze kostte € 6,19. Dankzij twee kortingsbonnen die ik ontving door mijn klantenkaart, heb ik er slechts € 2,69 voor betaald. De lobelia zaadjes (twee zakjes) kosten per stuk € 0,49 bij de Lidl. En twee zakken potgrond (20 liter per stuk) kosten daar € 0,99 per stuk. Als je de korting niet meerekent, ben je dus € 9,15 kwijt. Voor het dichten van gaten rondom de borderrol kun jezand gebruiken, of grind. Of anders potgrond met wat scherven van oude bloempotten erop. Dit om te voorkomen dat er van alles in gaat groeien. Zelf had ik nog een zak zand, waarvan ik niet meer weet wat die heeft gekost.

Werkwijze:

1. Verwijder de oude stenen of tegels, tot er een gat van drie stoeptegels blijft over blijft. 
2. Graaf gat het uit, ongeveer 7 cm diep. 
3. Zet de borderrol erin, met de uiteinden     tegen elkaar aan de achterkant. 
4. Vul de zo gemaakte plantenbak met 40 liter potgrond. Aan de binnenkant van de rol zit stof, zodat de grond niet tussen de paaltjes door kan vallen. Vul de bak niet verder dan tot bovenaan de stof. 
5. Zaai je plantjes volgens de aanwijzing op de verpakking. 
6. Geef water. 
7. Vul de gaten aan de buitenkant van de bak op met zand of grind.

Tips:

• Als je zaait, en een kattenrijke buurt hebt, leg dan in iets over de bak waardoor katten er niet in kunnen graven. Bijvoorbeeld kippengaas. Als je direct volgroeide perkplantjes in de bak zet, dan hoeft dit niet.  
• Als er ventilatieroosters in de gevel zitten, zorg dan dat die vrij blijven.
• Zoek perkplantjes (of zaadjes daarvan) uit, die passen bij de hoeveelheid zon die op jouw gevel schijnt.

Makkelijk gaatje maken in blik

Conservenblikken kunnen goed gebruikt worden om potjes van te maken voor planten of spulletjes. Je kunt er ook een houder voor waxinelichtjes van maken, door er een patroon van gaatjes in te maken.

Blik in vorm houden
Om het gaatje makkelijker in het blik te kunnen slaan, vul ik deze eerst met zand en water. Zo zet ik het blik in de vriezer. Zodra de inhoud bevroren is, kan met een hamer en spijker een gaatje in het blik worden geslagen. Op deze manier blijft het blik mooi in vorm. Je kunt het blik op zijn kant neerleggen op een handdoek.

Plantenhanger
Ik wil graag een bundel geverfde blikken samen kunnen ophangen met kruiden erin. In een aantal blikken maak ik daarom één gaatje. Daar kan ik straks de touwtjes doorheen rijgen. Uiteraard kun je ook aan twee kanten een gaatje maken, en daar ijzerdraad doorheen doen. Dan maak je er een emmertje van.

Kattenverveeltje

Vandaag vol goede moed een kattenspeeltje gemaakt. Met een heus belletje er in. En uiteraard heel trots aan de kat gegeven. Aan Bisou, de kat van de buren, die vaker bij mij zit, dan bij de buren. Helaas verveelt het speeltje Bisou enorm. Zoals jullie kunnen zien aan de video. Ik kan het speeltje daarom beter een kattenverveeltje noemen, in geval van Bisou. Als ik dat beest rustig wil krijgen, moet ik het ding vooral aanbieden. Wie zo'n bellen-balletje zelf wil maken, kan de onderstaande werkbeschrijving volgen.

Benodigdheden:

• kattenbelletje
• touw
• Paverpol (zie paverpol.nl)
• plastic lepel
• plastic bakje
• waterballonnetje
• water
• schaar
• werkschort
• (eventueel) haaknaald

Werkbeschrijving:

1. Leg de benodigdheden neer en trek een werkschort aan. Paverpol hecht enorm aan textiel, en eigenlijk aan alles, behalve plastic. Bescherm daarom je kleding. 
2. Duw het kattenbelletje in het waterballonnetje. 
3. Vul het ballonnetje met water en knoop het dicht. 
4. Bind zoveel touw om het ballonnetje, als je nodig hebt om het mooi rondom de ballon verdeeld te krijgen. Knip die lengte aan touw af. 
5. Doe het touw in de paverpol. Houd daarbij één uiteinde boven. Duw het touw goed onder met een plastic lepel, zodat het doordrenkt raakt met paverpol. 
6. Haal telkens een stukje van het touw met paverpol door duim en wijsvinger, om een teveel aan paverpol er af te halen. Wind zo steeds een stuk touw vanuit je emmertje om het ballonnetje. Totdat dit rondom in het natte touw is gewikkeld. Zet het zo te drogen op (of in) een plastic bakje. 
7. Na een paar uur is je werkje droog. Je kunt nu een gaatje in de ballon prikken door het touw heen. Als het is leeggelopen, haal je het ballonnetje door een gaatje uit het balletje. Zelf heb ik een haaknaald gebruikt om het ballonnetje door het hard geworden touw heen te trekken.
   Je bellen-balletje is nu klaar.
   
   Wens je kat nu veel plezier, en zie hoe het zich enórm verveelt. Zucht ....

Kattengras, waarom zo duur? Deel 2.

Kattengras = gerstegras
Enige tijd geleden vroeg ik mij af, waarom kattengras toch zo duur moet zijn. Het antwoord is: dat moet helemaal niet. In februari bestelde ik zaad van gerstegras (Latijns: avena sativa). Dat is namelijk hetzelfde als kattengras.

De bestelling is binnengekomen, en ik heb intussen al een tweede portie kattengras gezaaid. Net als het 'snel ontkiemende' kattengras, afkomstig van de dierenwinkel, komt ook dit gras al binnen een week op. Mijn 'aanloopkat' Bisou kan het gras erg waarderen.

Een tweede portie gras heb ik in een wat dieper bakje gezaaid. Ik hoop dat het zo langer rechtop blijft staan. Het gras wortelt nogal diep.

Makkelijk zelf te zaaien
Ik had een kilo zaad besteld voor € 5,90. Geleverd zijn 4 pakjes van 250 gram, waarop staat vermeld: € 2,50. Als ik van deze duurdere prijs uit ga, dan betaal ik omgerekend € 0,25 voor een bakje kattengras. Exclusief potgrond. Ik heb namelijk ongeveer 25 gram zaad nodig voor een potje. Dat is een-tiende van € 2,50. Als het gras te geel wordt om nog lekker te zijn voor de kat, gaat het geheel op de composthoop. De potgrond recycle ik op deze manier.

Het voorgezaaide kattengras kostte vorige maand € 0,99. Het kurk-zaad-mengel kostte € 1,99 (voor 100 gram). De inhoud van dat zakje kun je in tweeën splitsen, al staat dat niet op de verpakking. Ik ben dus nu viermaal zo goedkoop uit.

Voor het voorgezaaide kattengras moet de leverancier natuurlijk het zaad, een potje en potgrond betalen, naast het zaaiwerk en transportkosten. En de eindverkoper moet er nog iets aan verdienen. Dit maakt de prijs al begrijpelijker. Maar wie er niet tegenop ziet om af en toe zelf een potje met aarde en wat zaad te vullen, doet er naar mijn idee goed aan om dat te overwegen.

Krokussen

Geen tijd om te bloggen vandaag. Ik ben naar de moestuin geweest en ga nu aan de studie. 

Maar deze krokusjes wil ik toch wel heel graag delen.

Gastblog

Op Tuin en Balkon is vandaag mijn gastblog gepubliceerd, over 'sprietels'. http://www.tuinenbalkon.nl/lang-leve-sprietels

Het kán goedkoper ....

Lage zaaibedden, tuin van medetuinier

Overzicht
Om zicht te houden op mijn uitgaven, heb ik eens opgeteld wat ik de eerste twee maanden aan mijn moestuin heb besteed. Dat valt mij eerlijk gezegd tegen. Toch nog tegen de 300 euro. Dat is dan inclusief pacht, € 40,- en bestelde zaden van ca.
€ 85,-. Daar zitten de meeste kosten in.

Verhoogd zaaibed
Eind februari blogde ik over het maken van een verhoogd zaaibed. Daar heb ik tot nu toe € 47,95 aan uitgegeven. Ik schaf nog een enkele zak potgrond aan voor de bovenlaag. Potgrond is nu in de aanbieding bij Karwei, Gamma en de Lidl. Tuinvlies voor over de bogen heb ik al (zie foto beneden). Dat kan ik met een nietmachine op houten latten nieten. En dan moet het klaar zijn.

Een verhoogd zaaibed is geen noodzakelijke aanschaf. Het wordt ook geen uitgave die ieder jaar terugkomt. Veel tuiniers leggen zo min mogelijk aan in hun tuin. Ze maken slechts wat zaaibedden door het opscheppen van aarde. Daar kun je tussendoor lopen, via de platgelopen paden, waarop géén stenen of andere zaken liggen. Zodoende ligt er niets in de weg, om de tuin in het voorjaar mechanisch te laten ploegen of frezen.

Het kan goedkoper

Verhoogd zaaibed. Nog niet klaar.

Voor 2015 heb ik zaden gekocht. En pootaardappelen, uien en sjalotten. Het zal voor mij een sport worden om daar in het vervolg zo goedkoop mogelijk aan te komen. Bijvoorbeeld via ruilen met andere tuinders en door het zelf oogsten van uitgebloeide planten. Bepaalde groenten kun je voor dat doel ook laten 'doorschieten'. Als groenten doorschieten, maken ze bloemen aan, waar zaden uit voortkomen. Dit gebeurt bij sommige groenten als je ze zaait buiten het voor die groenten geschikte zaaiseizoen, of als ze te weinig water krijgen.

Helaas heb ik - als niets vermoedende beginneling - een aantal zaden van F1-kwaliteit gekocht. Dat is professionele tuinderskwaliteit. Die zaden zijn dus duurder in de aanschaf en de opbrengst is zekerder. Maar om uiteindelijk zaad van te oogsten, is het geen slimme aanschaf. De zaden zijn van speciaal gekweekte rassen, die meestal maar eenmaal het gewenste resultaat geven.

Gereedschapskist maken
Voordat ik aan de moestuin begon, heb ik rekening gehouden met wat aanloopkosten. Ik verwacht dat ik nu een tijd vooruit kan, zonder nog veel te hoeven aanschaffen. Dit jaar wil ik alleen nog een gereedschapskist maken, waar een hangslot op kan. Dan kan ik mijn tuinhandschoenen en andere spullen bij mijn tuin achterlaten. Blogger
Kees de Boon geeft een handleiding voor het zelf maken van een gereedschapskist, tegen lage kosten. Aan tuingereedschap hoef ik verder geen geld te besteden. Omdat mijn vader zijn achtertuin volledig betegeld heeft, mag ik zijn tuingereedschap hebben. Dat scheelt echt enorm, dus daar ben ik erg blij mee.

Overzicht kosten januari en februari 2015

Gratis kweekkistje

Bij Karwei vanmiddag een kweekkistje gemaakt. Het kostte € 5,- maar ik kreeg gelijk een waardebon van € 5,- terug, plus alle materialen en een zakje zaad. Ik kijk nu al uit naar de volgende klusmiddag! De middag is voorbij, maar de werkbeschrijving is nog te vinden op de website van Karwei. https://www.karwei.nl/kweekkastje

Eenden aan de dis

Gisteren bezig geweest met het vullen van het verhoogde zaaibed. Daarover binnenkort meer. Intussen genoten van een paar eenden, die zich tegoed deden aan het loof van een spruitenplant. Wie had gedacht dat ze dat zo lekker zouden vinden?

Uitdagingen volkstuin

Gastblog op Tuin en Balkon
Gisteren verscheen mijn eerste gastblog op de site van Tuin en Balkon. Die staat vol met tips van twee stadstuiniers - Olaf en Mathieu - voor tuinieren op een klein oppervlak. Erg leuk vind ik dat. En eervol uiteraard! Maar ondertussen ben ik ook aan het werk voor mijn volkstuintje. Dat levert op dit moment wat uitdagingen op.

Uitdagingen volkstuin

Site Tuin en Balkon

Het moestuinvirus, dat sinds kort om zich heen grijpt, had mij vorig jaar november al te pakken. Toen besloot ik een volkstuintje te gaan huren. En dat levert nu de nodige uitdagingen op. Tot eind januari lag er plastic over de tuin, om het gras dat er op groeide af te laten sterven. Omdat het tuintje op die manier droog bleef, werd het een fijne plek voor mollen. Ik bespeurde al snel de eerste molshopen. Nu het plastic van de tuin af is, loopt die vol met water. De mollen zullen er dus wel vandoor gaan. Maar ja, nu sta ik weer tot mijn enkels in de blubber .... En dit is nu ook weer niet de bedoeling...

Hmmm, misschien maar eens in laarzen investeren?

Een mede tuinder, die last had van te veel water, heeft dit opgelost door een diep gat te graven en daar takken in te gooien. Ze heeft het gat daarna weer opgevuld met grond. Sindsdien loopt bij haar de afvoer van water goed. Dus dat ga ik ook maar eens proberen.

Verhoogd zaaibed
Een andere oplossing - voor een deel van de tuin althans - is het maken van een verhoogd zaaibed. Met verzinkt gaas op de bodem, zodat daar geen mollen meer doorheen kunnen. Dat ben ik op dit moment aan het maken met behulp van wilgentakken, en het plastic dat van mijn tuin af is gekomen. Ik ben iemand die graag dingen uitprobeert. Dus dat ga ik ook doen met het gebruik van een verhoogd zaaibed. Als voordelen van een verhoogd zaaibed worden genoemd:

• Je kunt makkelijker bij de planten, omdat je niet op je knieën hoeft te werken;
• Er komt meer licht bij de planten, doordat het zaaibed hoger ligt. Dit geeft de plantjes tijdens het voor- en najaar een voorsprong, als de dagen relatief kort zijn.
• De grond blijft poreuzer, doordat je er niet overheen loopt. De wortels van de planten groeien makkelijker naar beneden, doordat ze niet zijwaarts op zoek hoeven naar water;
• De temperatuur van de grond wordt vroeger in het jaar hoger, omdat de grond hoger ligt, en ook vanaf de zijkant wordt verwarmd. Je kunt daardoor eerder beginnen met zaaien.
• Het overtollige water loopt makkelijker weg;

Ik zal zien wat het oplevert.

Onkruid voor zijn
Zaaibedden worden door handige tuiniers vaak al vroeg in orde gemaakt, zonder dat er al gezaaid wordt. Slimmeriken laten eerst het onkruid omhoog komen, en wieden dat weg. En gaan dan pas zaaien. De zaailingen krijgen zo een voorsprong op het onkruid, dat ongetwijfeld toch weer omhoog komt.

Het plastic aan de zijkanten wordt bijgeknipt,
zodra de bak is volgstort met grond.

Verhoogd zaaibed van wilgentenen,
met gaas op de bodem tegen mollen.

Waarmee volstorten?
Het liefst zou ik natuurlijk een oplegger met de perfecte grond laten komen. Maar daar heb ik de middelen niet voor. Om de tuin heen wil ik het gras afsteken, en geulen maken. Dit moet een van de oplossingen zijn tegen het teveel aan water in mijn tuin. Wat ik afsteek, gaat in de bak. Ook wilgenhout dat nog bij de volkstuin ligt, kan onderop. Ik heb mij laten verzekeren, dat tenen die niet meer in aanraking kunnen komen met voldoende zuurstof, niet meer zullen gaan uitlopen. Dit doen de tenen alleen als je ze rechtop in de grond zet. De bovenlaag wil ik vullen met potgrond van de Lidl. Daar liggen de zakken van 20 liter nu voor € 1,- in de winkel. Kwestie van een paar keer heen-en-weer fietsen. En dat is dan weer goed voor het betere billenwerk...

Wordt vervolgd.

Stekjes komen op!

Een aantal zaadjes die ik op 7 februari heb gezaaid zijn opgekomen. De prei, broccoli, Japanse mos. En zelfs een zaadje van een in de supermarkt gekochte peer - Giesser Wildeman - komt op. Het valt mij op dat de Japanse mos en de broccoli in dit stadium erg op elkaar lijken. Ik ben benieuwd of deze plantjes zich nog in verschillende richtingen gaan transformeren, of dat ik wat labeltjes door elkaar heb gehaald.

Van de peer is niet zeker of deze vrucht gaat dragen, en zo ja, of dit dan ook een Giesser Wildeman wordt. Dit heeft te maken met ingewikkelde kweken van vruchtbomen voor de handel, waardoor alleen enten van de moederboom weer tot eenzelfde vruchtsoort kan leiden. Ik heb daar te weinig verstand van, om daarover te bloggen. Maar alle reacties van kenners onderaan dit blog, zijn van harte welkom.

Het is vandaag geen weer om in de tuin te werken. En dat is voor mij maar goed ook, want ik moet mij nog in een studie Loonadministratie verdiepen. Héle andere bezigheid.

Gisteren was het prachtig. In de moestuin heb ik de eerste hand gelegd aan een verhoogd zaaibed. Daarover wil ik later bloggen op tuinenbalkon.nl, waarvoor ik ben gevraagd als gastblogger. Ben zeer vereerd!

Een spannende zaailing op dit moment is voor mij de Jiaougulan. Een klimplant uit China, die in Nederland populair aan het worden is voor het gebruik als thee. Vanwege de gezonde eigenschappen natuurlijk, die worden geclaimd. Hoe goed de claims zijn onderbouwd, dat weet ik niet. Ik heb nog geen onafhankelijke informatie kunnen vinden. Alleen informatie van verkopers. Ik vind het lekker om te drinken, maar ook wat prijzig. Dus ik hoop van harte dat er plantjes volgen. Die kunnen dan naderhand door middel van het nemen van stekjes worden vermeerderd. Op de verpakking staat dat het niet de makkelijkste zaden zijn om te laten ontkiemen. En er gaan vier weken over heen voordat je wat ziet, dus tot die tijd: nagels bijten en de thee via internet bestellen. Of straks toch maar een stekje kopen? 

Gehaakte servetstandaard

Afgelopen week heb ik een geel katoentje ter hand genomen en mijn emmertje Paverpol, om een servetstandaard te maken. Ik haak graag, maar geen grote dingen. Die maak ik nooit af. Kleedjes, boekenleggers en andere dingen 'waar een eind aan zit', zijn meer mijn ding.

Het patroon voor de standaard op de foto rechts komt uit het blad "Ambiance" van Phildar Creations uit 2001 (nummer 2). Dat mag ik dus niet publiceren, wegens het copyright. Maar er zijn veel (gratis) patroontjes voor kleedjes op internet te vinden. Vooral op Pinterest.com, als je zoekt op "gehaakt kleedje". Of het Engelse woord "doily". Mocht je een Engels haakpatroon tegenkomen dat je mooi vindt, dan kun je een vertaalschema vinden op het haakblog van Annemarie Benthem. Als je niet kunt of wilt haken, dan kun je proberen via internet of een kringloopwinkel een kleedje te kopen. In plaats van een rond kleedje kun je natuurlijk ook een vierkant kleedje gebruiken. De doorsnede van het exemplaar dat ik gemaakt heb is 28 cm, en is gehaakt met haaknaald 1,5.

Werkwijze:
Haak of koop een kleedje van ca. 30 cm doorsnede. Heb je zelf een kleedje gehaakt, maak deze dan vochtig en span het op om de juiste vorm te krijgen (1). Een gekocht kleedje is al in de juiste vorm gebracht en hoeft deze behandeling niet te ondergaan. Verpak een mal in plastic (2). Paverpol hecht niet goed aan plastic. Wel aan hout en veel andere materialen. Maar dat wil je nu niet. Gebruik een plankje of iets anders dat de juiste vorm heeft, en de breedte heeft van een pakje servetten (3). Als je wilt, kun je je kleedje opspannen op de mal. Hiervoor heb ik zelf een stuk piepschuim gebruikt, dat ik bewaard had van een gekochte pizza.In dit stuk piepschuim heb ik twee oppervlakkige rechte sneden gemaakt, zodat ik het piepschuim over het plankje kon vouwen (4). Waarschijnlijk lukt dit ook goed met een wat dikker stuk karton. Doop je kleedje in de Paverpol en zorg ervoor dat het goed doordrenkt raakt (5). Knijp het kleedje vervolgens zo goed mogelijk uit en was even je handen. Drapeer het kleedje over de mal en zet eventueel vast met speldjes (6). Als het kleedje helemaal droog is, kun je de speldjes eruit trekken en voorzichtig van de mal af halen. Je standaard is nu klaar.

Bananenschillencompost

Bananenschillen schijnen goed te zijn als compost voor rozen. Dat lees ik tenminste op verschillende plaatsen op internet. Volgens de site van tuinhulp.nl komt dit doordat er veel kalium in banaan zit. En op de site van rozenhave.nl staat dat dit komt door de magnesium, die de roos helpt andere voedingsstoffen tot zich te nemen. Bananenschillen zijn dan te zien als extra, en niet de enige meststof voor rozen.

Het maakt mij het niet uit hoe het komt, als het maar komt. Ik houd er bovendien van om zelf dingen uit te proberen, dus ga ik compost maken van bananenschillen. Dat kun je onder meer doen met behulp van melkpakken. Met het resultaat ga ik mijn rozenstruikje belonen, omdat het midden in de winter tóch nog - hoe aandoenlijk - één bloemetje wist te produceren. Hulde.

Benodigdheden:

• 5 bananenschillen
• aarde;
• melkpak;
• schaar.

De werkwijze is afkomstig van een artikel in het blad Genoeg van herfst 2013 (p. 53). Spoel het melkpak goed om en zorg dat de bovenkant dicht is. De dop moet erop blijven, of het pak moet dicht geniet zijn, als je een pak gebruikt met flappen. Knip in een kant een gat. Doe in het pak eerst een laagje aarde. Hierin zitten schimmelsporen, die nodig zijn om het composteerproces op gang te brengen. Knip de bananenschillen in kleine stukjes en en breng daar een laag van aan. Doe zo om-en-om een laagje banaan en aarde. Eenmaal per week moet je het mengsel omscheppen. Na ongeveer zes weken is de compost klaar.

Als je nu begint, kun je het eind maart gebruiken! Precies op tijd voor het nieuwe bloeiseizoen. 

Wilgentenen sprokkelen

Territoriumdrift

In het praathuis van het volkstuinencomplex heb ik vandaag een briefje opgehangen, met de vraag of mensen zo lief willen zijn hun overtollige straattegels in mijn moestuin te leggen. Er wordt een bak gehuurd voor allerlei afval. Het zou zonde zijn als tuinders hun stenen weg doen, terwijl ik hier en daar een paadje wil maken. Het hoeft niet een aansluitend pad te worden. Hier en daar wat stapstenen is mooi genoeg. Op het briefje heb ik vermeld welke tuin van mij is: "die helemaal lege met een vrolijk gekleurde pollepel erin, waarop ik 'tuin 4' heb geschilderd". 

Ik vind dit trouwens erg hilarisch van mijzelf. 

Schutting van buurman

Het was erg mooi weer. Zoals verwacht, konden meer tuinders de voorjaarskriebels niet langer onderdrukken, en waren zij in de tuin aan het werk. Voor buiten zaaien is het nog erg vroeg, maar het voorbewerken van de tuin is mogelijk, als de grond niet bevroren is. 

Links van mijn perceeltje was de buurman doende een wilgentenen schuttinkje te maken. Ik schoot gelijk in de jaloezie. Wat een goed idee! En de uitvoering is bijna gratis, want de knotwilgen langs het tuinencomplex zijn nog maar net gesnoeid. En dus ligt er een gigantische stapel wilgentenen voor het grijpen. De overige investering bestaat uit een vijftal oude paaltjes. En hard werken natuurlijk. 

Wilgentenen

Thuis haalde ik een grote snoeischaar op. Die heb ik toevallig, omdat in mijn achtertuin een joekel van een klimop groeit. Die moet af en toe flink teruggesnoeid worden. Mijn overige tuingereedschap bestaat uit handschepje en een hark. O ja, en een verroeste kleine snoeischaar. Dus daar moet ik nodig wat aan doen.  

Van de stapel wilgentakken heb ik stevige takken gepakt en alle zijtakken afgeknipt. Voor mijn geestesoog zag ik niet alleen een schutting, maar ook een zelfgemaakt klimrek voor groenten opdoemen. Maar dat idee is mij door een collega tuinder het hoofd gepraat. Zodra wilgentenen de grond raken, groeien zij gelijk weer verder. En dan staat er volgend jaar dus een rij knotwilgen in de tuin. Dat is nu weer niet de bedoeling. Als je de tenen rechtopstaand wil gebruiken, moet je ze eerst een jaar laten liggen, is me verteld.

Een levensvatbaarder plan - voor de korte termijn - is het maken van een verhoogd plantenbed met behulp van wilgentenen. Onderaan de pagina staat een voorbeeld. Ik was in eerste instantie van plan dit met behulp van rolborders te doen. Een eerste stukje rolborder heb ik intussen gekocht. Maar die kan ik ook goed gebruiken als stoeptuintje voor mijn deur. Dus morgen weer verder met het verzamelen van takken. Het is mij niet bekend wanneer de berg wordt weggehaald. De takken worden versnipperd, of misschien verkocht voor de tenenhandel. Ze worden per bos verkocht. Sommige bedrijven specialiseren zich in het maken van wilgentenen schuttingen, dus er zal markt voor zijn. 

De eerste bos ligt nu op mijn tuintje (foto links). Is die tenminste niet meer helemaal leeg. Naast lange takken heb ik ook een bos verkorte takken mee naar huis genomen. Door die met wat sisaltouw aan elkaar te knopen, kan ik daar ongetwijfeld een leuk rek van maken voor klimplanten. 

Foto afkomstig van
 www.rockrose.blogspot.nl

Rechts een voorbeeld van een verhoogd plantenbed van wilgentenen. Lijkt mij erg rustiek.

Foto afkomstig van:
www.indulgy.com

Als je met wilgentenen een klimrek zoals links wilt maken, moet je de takken eerst een jaar laten liggen. Anders schieten ze wortel. 

Alternatieve 'koude bak'

Alternatieve 'koude bak'

Voor de moestuin heb ik een aantal zaadjes binnenshuis voorgezaaid. Maar niet voor alle zaden is dit erg geschikt, omdat de jonge plantjes bij te veel warmte te iel worden. Of omdat de plant goed en diep moet kunnen wortelen. Veel zaden kun je pas vanaf maart of april buiten zaaien in de volle grond. Om het tuinseizoen wat naar voren te halen, zaaien veel hobbytuiniers hun zaden voor in een koude bak. Dit is een bak in de open lucht, die wordt afgeschermd met glas. Zo kan er wel licht bij de opkomende plantjes komen, maar blijft de scherpste kou en sneeuwval de jonge plantjes bespaard.

Gaten geboord in bodem.

In mijn - nu nog - volkomen kale moestuin kan ik nog geen echte koude bak maken. Simpelweg omdat ik daar niet voldoende middelen voor heb. De aanschaf van allerlei materialen moet ik opbouwen. Elke maand weer wat. Dus ik moet kiezen. Voor de moestuin moet ik eerst aan gewone straatstenen zien te komen, om vakken mee te maken. Dan kan ik gaan indelen welk soort groenten ik in welk vak ga plaatsen. Marktplaats en Facebook staan vol met mensen die gratis van hun straatstenen af willen, maar de vraag is groot en de aanbieders kiezen begrijpelijkerwijs voor iemand die ze zelf op kan halen. En ik heb geen auto.

Bovenste laag is zaaigrond

Wat ik deze maand wel op de kop wist te tikken zijn twee glazen deuren, voor € 25,- per stuk. Twee meter lang, en 50 cm breed.Via Facebook, van iemand die zo vriendelijk was ze te komen brengen. Dus het begin is er. Eerder had ik bij de Action vier flexibele plastic manden gekocht, voor € 3,99 per stuk. In de kleur zachtroze, maar ze zijn er ook in stoerdere kleuren. Bij het bestellen van mijn zaden in december bestelde ik al vliesdoek mee, 10 meter voor € 7,95. Dit is speciaal lichtdoorlatend doek, bedoeld voor het beschermen van jonge planten. Potgrond had ik nog. En een lange plank en nog een laagje transparantie buitenbeits.

Geweekt tuinbonenzaad.

De plank heb ik gisteren goed in de beits gezet. Wat zaden van tuinbonen heb ik in een bakje water gelegd, om 24 uur te weken. Dit schijnt het ontkiemen te helpen. In de bodems van de manden heb ik gaten geboord, zodat overtollig regenwater kan weglopen. De eerste laag grond in de manden bestaat uit oude potaarde, afkomstig uit lege buitenpotten. Dit is het goedkoopst. Daarop een laag nieuwe potgrond, wat goedkoper is dan zaai- en stekgrond.

Potgrond bevat voedingsstoffen, maar dat hebben zaden aanvankelijk niet nodig. Om te ontkiemen dragen de zaden hun eigen voedingsstoffen bij zich. Volgens allerlei bronnen op internet voorkomt het gebruik van zaai- en stekgrond dat de jonge plantjes 'verbranden' door een teveel aan voedingsstoffen van buitenaf. Zaai- en stekgrond is voedingsarm, gezeefd, en het voert vocht beter af. Zodat de zaden niet gaan rotten. De bonen gaan vijf cm diep, op ca 10 cm van elkaar de bak in.  

Op de manden leg ik uiteindelijk de glazen deur. Maar dat sluit ze niet helemaal winddicht af. Dus er gaat eerst wat vlies overheen. De manden staan verhoogd op een bankje dat ik ooit bij het grofvuil vandaan heb getrokken. Ik ga ervan uit dat dit beschermt tegen vorst aan de grond. Of dit allemaal goed gaat werken? Dat weet ik nog niet zeker. Maar ik heb goede hoop. Zodra de tuinbonen opkomen, laat ik het zeker weten. Voor de andere bakken moet ik eerst weer nieuwe grond halen. Waarschijnlijk gaan daar straks de tomatenplantjes en preitjes in, die ik binnen heb voorgezaaid.

Als je meer wilt lezen over het gebruik van een koude bak, klik dan op het woord. En voor het lezen over het zaaien van tuinbonen, kun je hier klikken. In de rechter leesbalk vind je een pagina met nog meer links naar goede informatieve sites.

Kattengras: Waarom zo duur?

Links zaad, rechts plant

Bij mij in huis komen regelmatig buurtkatten binnen. Mijn eigen katten zijn na respectievelijk 17 en 19 jaar overleden. De laatste in oktober vorig jaar. Maar ik heb nog steeds een kattenluik, en kan de aanloop wel waarderen. Dus dat luik laat ik gewoon open. Zo schuift er af en toe een witte kat door de keuken, die zo schuw is als wat. Die ligt dan op de deurmat als het koud is. Ik hoef maar met mijn tenen te bewegen, en het beestje gaat er alweer vandoor. Een ander verhaal is het met Bisou. Een kat waar ik de naam van weet, omdat ik daar eens een poster voor heb opgehangen. Hij bleef maar bij mij in huis plakken, dus ik begon mij zorgen te maken over mogelijke leed bij de eigenaar. Die kwam zich inderdaad bij mij melden.

Honden hebben baasjes; katten hebben personeel. Door Bisou ben ik duidelijk tot senior personal assistant gepromoveerd, want hij is hier niet weg te slaan. En ik vind het ook wel gezellig, zolang ik maar met mijn haakwerk verder kan. Minder leuk vind ik het geknaag van Bisou aan mijn plantjes. Ik begrijp het wel; we wonen hier in een buurt met erg weinig gras. En voor het opspuwen van

haarballen moet het beestje zo nu en dan toch wat plantaardigs naar binnen werken. De verantwoordelijkheid voor het probleem houd ik bij mezelf. Moet ik maar geen kattenluiken open laten staan. Dus ging ik op zoek naar kattengras, waarvan ik hoop dat het een door Bisou goedgekeurd alternatief mag worden. Mijn eigen katten waren er blij mee.

Ik heb altijd gevonden dat kattengras te duur is. Nooit heb ik begrepen waarom voor een potje gras € 1,75 moet worden betaald. Bij de bloemist om de hoek. Of € 0,99 zijnde het product 'kattengras klein' van Ranzijn. En dit zal bij andere tuincentra niet anders zijn. Kom op mensen, het is gras! Heel Nederland ligt er vol mee... Dus toen ik bij het tuincentrum was, ging ik op zoek naar kattengraszaad. Aan potgrond heb ik immers geen gebrek. Eerst googelen op internet, wat kattengras eigenlijk is. Het is gerstengras, Latijnse naam: Avena Sativa. Of te wel het grassoort dat haver voortbrengt, en in platgeslagen vorm als havermout wordt verkocht. En havermout is tenslotte ook niet duur. Dus mijn vermoeden dat er toch iets van de prijs af moet kunnen, zag ik na mijn speurtocht bevestigd.

Verdachte kat, bij plantresten ....

Gerstzaad gezocht op de tuinplantenafdeling. Helaas. Op de plantenafdeling zijn allerlei zaden te koop, behalve gerstzaad. Het is natuurlijk ook niet iets wat de gemiddelde tuinier in zijn moestuintje zet. Het is meer een boerenproduct. Dus op naar de dierenafdeling. Misschien daar meer geluk? Ja hoor. Maar dan wel vormgegeven als speciaal dierenproduct. Wat zaadjes met een kurkachtig materiaal ertussen: € 1,99. Totale inhoud: 100 gram. Er komt geen voeding meer aan te pas, dus zeker is dat gras dat uiteindelijk de juiste hoogte heeft bereikt, na een week alweer doodgaat. Toch maar meenemen, want anders houd ik geen kamerplant meer over. De verpakking is er voor bedoeld dat je het openscheurt, en er water in doet. Zodat al het zaad in een keer gaat kiemen. Maar 'ons ben zuunig', dus ik heb de inhoud gehalveerd en in een bakje gestopt. Eens kijken wat dat wordt.

Deel kattengras

Volgens de verpakking van het kattengraszaad is het zaad wat daarin zit een variant die extra snel kiemt. Maar dat boeit mij niet zoveel, als ik van plan ben zelf wat te laten groeien uit gewoon zaad. Mijn redenering is dat als ik iedere week wat laat ontkiemen, het te doen moet zijn om altijd vers kattengras in huis te kunnen hebben. Dus dat wil ik proberen. Omdat ik toch nog een pottenpersje wilde bestellen, kwam ik terecht op de site van Vreekens zaden.  Alleen een zak zaad bestellen vind ik relatief duur, omdat er nog verzendkosten bijkomen. Een kilo gerstzaad kost € 5,90. Daar moet ik toch heel wat mee kunnen bereiken? Misschien kan ik het zelfs nog uitdelen hier in de buurt. Of er een dubbeltje per bekertje voor vragen, voor de moeite en de potgrond. Bijna elk huishouden hier heeft een kat. Tegen de muizen trouwens, want het buurtje stamt uit begin 1900.

Enfin, ik ga experimenteren. Later dit jaar deel ik mijn ervaring met jullie.
Mocht iemand toevallig weten waarom kattengras zo duur is, dan verneem ik graag de uitleg.